Số lượng Solana Validator giảm 68% kể từ năm 2023, cộng đồng chia rẽ

Số lượng validator của Solana đã giảm mạnh trong ba năm qua. Vào tháng 3/2023, blockchain này có hơn 2.500 validator hoạt động. Hiện tại, con số này chỉ còn khoảng 800, đánh dấu mức giảm sâu khoảng 68%. Validator đóng vai trò then chốt trong việc duy trì hoạt động của Solana. Họ xác nhận giao dịch và ký các block, đồng thời giúp bảo vệ mạng lưới khỏi các cuộc tấn công. Việc số validator giảm đồng nghĩa với ít máy độc lập hơn đảm bảo chuỗi. Chính thực tế này đã khơi dậy các cuộc tranh luận mới trong cộng đồng Solana.

Dữ liệu từ các công cụ theo dõi cộng đồng và bảng điều khiển bên thứ ba cho thấy sự sụt giảm diễn ra theo từng giai đoạn. Một số validator rút lui trong các giai đoạn thị trường đi xuống. Một số khác rời đi sau những thay đổi về phần thưởng staking và chi phí vận hành. Hiện với con số ổn định quanh mức 800, mạng lưới đang đối mặt với những câu hỏi khó: Đây là giai đoạn “dọn dẹp” hay là một tín hiệu cảnh báo?

Một số người xem đây là “tỉa thưa lành mạnh” các nút Sybil

Không phải ai cũng coi sự sụt giảm là tin xấu. Một nhóm thành viên cộng đồng lập luận rằng sự giảm phản ánh chất lượng hơn số lượng. Họ cho rằng nhiều validator rút lui trước đó là các nút Sybil. Nút Sybil xuất hiện như nhiều nhà vận hành nhưng thực chất thuộc về một thực thể duy nhất. Các thiết lập này có thể làm méo mó tính phi tập trung, làm tăng số lượng mà không tăng tính độc lập thực sự.

Biểu đồ 1 – Sự thay đổi số lượng validator trên mạng Solana, Nguồn: solanacompass

Theo quan điểm này, việc mất các validator Sybil giúp mạng lưới mạnh hơn. Những người ủng hộ cho rằng 800 nhà vận hành trung thực tốt hơn 3.000 nhà vận hành đáng ngờ. Họ nhấn mạnh rằng sự tin cậy, chứ không phải quy mô, mới định nghĩa phi tập trung. Họ cũng chỉ ra rằng các validator nhỏ nhưng nghiêm túc thường nắm giữ stake và trách nhiệm đáng kể hơn. Nếu việc rút lui dọn sạch sự đa dạng giả tạo, chuỗi có thể trở nên bền vững hơn. Quan điểm này đang nhận được sự ủng hộ trên mạng xã hội, coi sự sụt giảm là một “đặt lại cần thiết”.

Các đội hạ tầng nói nhiều người rút là nhà vận hành thực sự

Một số người lại phản đối mạnh mẽ câu chuyện “chỉ Sybil”. Ngược lại, các nhà xây dựng hạ tầng làm việc gần lớp validator của Solana cho biết hầu hết những người rút lui là các đội thật. Chẳng hạn, Layer 33, một nhóm xây dựng công cụ vận hành cho các node Solana, chia sẻ rằng họ biết nhiều đội đã đóng cửa. Theo họ, hầu hết không phải là Sybil; họ là các nhà vận hành thật sự không còn khả năng chịu chi phí.

Vận hành một validator Solana rất tốn kém. Yêu cầu phần cứng vẫn cao, chi phí băng thông tích tụ, trong khi phần thưởng staking cũng thay đổi theo thời gian. Với các nhà vận hành nhỏ, biên lợi nhuận nhanh chóng bị thu hẹp. Một số đội còn gặp áp lực kỹ thuật. Việc cập nhật phần mềm thường xuyên và các mục tiêu hiệu năng làm cho hoạt động lâu dài trở nên khó khăn. Theo thời gian, nhiều đội buộc phải rút lui. Bức tranh này khác với “dọn dẹp”: sự giảm có thể phản ánh áp lực kinh tế trên toàn hệ sinh thái validator.

Điều quan trọng thực sự với phi tập trung

Vấn đề cốt lõi hiện nay không chỉ là số lượng validator, mà là quyền lực phân bổ thế nào giữa những người còn lại. Nếu 800 validator chia stake đồng đều, Solana vẫn có thể duy trì tính phi tập trung mạnh. Nếu một vài người lớn kiểm soát hầu hết quyền biểu quyết, rủi ro sẽ tăng nhanh. Hiện các nhà phân tích cho rằng cả hai yếu tố đều quan trọng. Số lượng validator phản ánh sức khỏe bề mặt; phân bổ stake phản ánh quyền kiểm soát thực sự. Thiếu minh bạch ở cả hai khía cạnh, cuộc tranh luận sẽ không có hồi kết.

Các nhà phát triển Solana tiếp tục làm việc để giảm chi phí phần cứng và cải thiện công cụ validator. Mục tiêu đơn giản: giúp việc vận hành node dễ hơn và giảm nhu cầu rút lui. Tuy nhiên, với cộng đồng, câu chuyện vẫn chia rẽ. Một số coi đây là kỷ luật, ngược lại, một số khác thấy dấu hiệu áp lực ngầm. Dù vậy, cả hai bên đồng ý một điều: sức khỏe validator sẽ định hình tương lai Solana hơn bất kỳ biến động giá ngắn hạn nào.